Bụi siêu mịn gây hại đến sức khỏe con người như thế nào?
Hiện nay, ô nhiễm không khí ngày càng nghiêm trọng xảy ra tại Việt Nam Đặc biệt là các thành phố lớn như Hà Nội, Hồ Chí Minh gây ra các bệnh lý nguy hiểm đến sức khỏe con người. Tuy nhiên, liệu rằng chúng ta đã biết rõ về nguyên nhân của các bệnh nguy hiểm đó. Nguyên nhân đó chính là các bụi mịn, bụi siêu mịn trong không khí. Vậy bụi mịn, bụi siêu mịn nguy hiểm như thế nào đối với sức khỏe con người và cách phòng tránh chúng ra sao?
1. Bụi siêu mịn PM 2.5 là gì?
PM2.5 được các chuyên gia đánh giá là loại bụi nguy hiểm nhất, về lâu dài có khả năng gây rất nhiều bệnh nguy hiểm như tim mạch, hen suyễn, tử vong sớm...
Bụi siêu mịn PM2.5 là các hạt bụi siêu nhỏ có đường kính 2,5 micromet hoặc nhỏ hơn mà mắt thường không thể nhìn thấy được.
Theo PGS.TS Nguyễn Đinh Tuấn, nguyên hiệu trưởng Đại học TN&MT TP. Hồ Chí Minh, PM còn gọi hạt bồ hóng trôi nổi trong không khí, có kích thước và mật độ được tính bằng đơn vị micromet (μm).
Loại bụi có đường kính 10 μm gọi là PM10 (bụi mịn) và nguy hiểm nhất là loại bụi siêu mịn PM 2.5. Loại bụi này có thể đi sâu vào phế nang gây viêm nhiễm đường hô hấp, tăng nguy cơ tử vong ở những người mắc các bệnh ung thư phổi, tim.
Như vậy, bụi siêu mịn PM là những hạt bụi có kích thước vô cùng nhỏ có trong không khí chỉ bằng 1/20 sợi tóc.
2. Bụi siêu mịn sinh ra từ đâu?
Một phần các hạt bụi mịn kích thước nhỏ này có thể sinh ra từ tự nhiên, nhưng đa phần là do hoạt động, sinh hoạt của con người. Trong tự nhiên, bụi không khí được tạo ra từ khói núi lửa, nạn cháy rừng, các cơn bão cát bụi, lốc xoáy, sản phẩm hay thải sinh vật như phấn hoa, bào tử nấm, nước thải côn trùng… Con người gây ô nhiễm bụi trong không khí qua việc đốt than củi, đốt nhiên liệu hóa thạch, bụi từ các công trình xây dựng, bụi đường phố, đốt rác thải, khói máy công nghiệp, phá rừng, hút thuốc…..
Bụi PM2.5 sinh ra từ quá trình tham gia giao thông, từ những phương tiện giao thông dùng dầu như xe tải, xe bus, các công trình xây dựng, từ các nhà máy công nghiệp, nhà máy điện, từ quá trình đốt gỗ, đốt rác …Có thể nói rằng đây là lí do chúng ta phải hít thở không khí đầy bụi PM2.5 mỗi ngày khi tham gia giao thông ở các thành phố lớn như Hà Nội và Hồ Chí Minh
3. Đường xâm nhập của bụi vào cơ thể như thế nào?
PM2.5 có kích thước nhỏ và tổng diện tích bề mặt lớn, chúng dễ hấp thụ các chất ô nhiễm trong không khí đưa vào cơ thể người, gây ra các bệnh nguy hiểm liên quan đến hô hấp và tuần hoàn.
Bụi mịn xâm nhập vào cơ thể cản trở quá trình hemoglobin kết hợp oxi, khiến cho tế bào bị thiếu oxi. Đây là căn nguyên gây ra kích ứng mắt, mũi, họng và phổi, ho, hắt hơi, chảy nước mũi, khó thở, viêm phế quản mạn tính, suy giảm chức năng phổi và làm nặng thêm tình trạng bệnh hen và bệnh tim.
Tất cả loại bụi lớn nhỏ đều có thể xâm nhập vào đường hô hấp khi con người hít thở vào. Nhưng mức độ xâm nhập khác nhau theo kích thước hạt bụi.
Các nhà khoa học cho biết, những chất dạng hạt có đường kính dưới 10µm có thể xâm nhập vào cơ thể người qua hoạt động hít thở.
Khi bụi siêu mịn PM10 xâm nhập vào cơ thể qua đường dẫn khí, chúng sẽ tích tụ trên phổi, gây tác hại rất lớn về lâu dài.
Riêng loại bụi PM2.5, chúng đặc biệt nguy hiểm khi có khả năng luồn lách vào các túi phổi và tĩnh mạch phổi, gây nên nhiều căn bệnh chết người.
Những hạt bụi lớn, đường kính trên 10 micromet, có thể dược chất nhầy, lông, tiêm mao của đường hô hấp trên bắt giữ và loại trừ ra qua hắt hơi, ho, xỉ mũi, khạc đàm nhầy….
Những hạt bụi trung bình phân tán trong môi trường làm việc, như mỏ khai thác than đá, khoáng sản, cát đá, xi măng, thạch miên amian, sợi bông… khi công nhân hít phải sẽ tiến sâu hơn và mắc kẹt vào các phế nang và đào thải ra khó, chậm, nên tích lũy lại gây các bệnh hô hấp gọi là bệnh bụi phổi (pneumoconiosis). Tùy theo loại bụi xâm nhập bệnh nhân sẽ bị các bệnh bụi phổi tương ứng: bụi phổi silic (silicosis), bụi phổi than đá (anthracosis, black lung disease), amiang (abetosis), bụi nhôm (aluminosis), bụi sợi vải (byssinosis, brown lung disease)…
4. Tác hại của bụi siêu mịn đối với sức khỏe con người?
Hầu hết các bệnh hô hấp đều bị tác động bởi không khí ô nhiễm. Theo thống kê của Bộ Y tế trong những năm gần đây (2016-2017-2018), tỷ lệ mắc các bệnh hô hấp cao nhất trên toàn quốc và nguyên nhân chủ yếu là do ô nhiễm không khí.
Tại nước ta, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) và hen phế quản là hai bệnh thường gặp nhất do tác động trực tiếp của không khí ô nhiễm. Ngoài ra, một số tác nhân có hại trong không khí cũng có thể gây ra các bệnh lý nhiễm trùng ở phổi, làm tái phát các đợt cấp, đợt nặng của bệnh.
Theo BS. Đặng Hùng Minh,Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai, thành phần nguy hiểm đầu tiên phải kể đến là các hạt bụi PM2.5, còn gọi là bụi siêu mịn hay bụi phân tử với kích thước siêu nhỏ có thể xâm nhập vào sâu trong phổi và gây bệnh ung thư phổi.( Nguồn: boneco)
Tác nhân tiếp theo là các loại hóa chất, thường gặp nhất là NO2. Khi NO2 được trộn với hơi nước sẽ tạo thành HNO3 - một chất gây hại cho phổi. Số người bị tử vong sớm mỗi năm do hai thủ phạm chính là PM 2.5 và NO2 ước tính lên đến hơn 2 triệu người. Ngoài ra, các khí CO, NO, lưu huỳnh, chì và các phần tử khói... cũng ảnh hưởng trực tiếp tới việc trao đổi khí trong phổi và sức khỏe tổng thể nếu hít phải.
- Hạt PM2.5 có thể xâm nhập vào tĩnh mạch phổi, túi phổi thông qua hoạt động hít thở. Khi loại bụi siêu vi này xâm nhập vào cơ thể, chúng có thể gây ảnh hưởng sức khỏe ngắn hạn và tức thì như: Gây kích ứng mắt, mũi, cổ họng, với các biểu hiện chảy nước mắt nước mũi, hắt hơi và ho.
- Khi hít phải bụi PM2.5 thường xuyên, chúng có thể làm giảm chức năng của phổi (làm thở nhanh, hụt hơi) và gây nên các bệnh như hen suyễn hoặc bệnh tim.
Các chuyên gia cho biết quá trình hô hấp là đưa oxi vào phổi. Tại phổi, oxi tiếp xúc với máu. Trong máu có chất hemoglobin, chất này kết hợp với oxi, mang oxi đến các tế bào. Bụi PM 2.5 cộng với khí CO hay SO2, NO2 nhiều, sẽ cản hemoglobin kết hợp oxi khiến tế bào thiếu oxi. Đây là căn nguyên gây ra kích ứng mắt, mũi, họng và phổi, ho, hắt hơi, chảy nước mũi, khó thở, viêm phế quản mạn tính, suy giảm chức năng phổi và làm nặng thêm tình trạng bệnh hen và bệnh tim.
Do hệ miễn dịch chưa phát triển đầy đủ, trẻ em chịu tác động nhiều nhất của ô nhiễm không khí. Cùng một nồng độ khí ô nhiễm hít phải, lượng chất trực tiếp đi vào cơ thể trẻ em có thể cao gấp 2 lần người lớn.
Giảm phát thải bụi như: (1) Kiểm soát bụi cho đường xá, xây dựng và bãi chôn lấp, (2) Che chắn sân vườn, bãi đất, công trình, (3) Giảm phát thải bụi từ bếp lò và lò sưởi, (4) Kiểm soát chất thải xăng dầu diesel từ các phương tiện cơ giới, (5) Kiểm soát các cơ sở nông, công nghiệp…
Ngăn ngừa tiếp xúc với bụi mịn bằng cách: (1) Hạn chế làm việc, đi lại ở ngoài trời những ngày không khí bụi, kém chất lượng, (2) Giảm sử dụng bếp lò và lò sưởi than đá, củi, (3) Không sử dụng máy móc, thiết bị sản sinh nhiều bụi bặm, (4) Chạy xe chậm trên những con đường cấp phối, chưa được thảm nhựa, (5) Tuân thủ các quy tắc vận hành, sử dụng máy móc phương tiện có khả năng gây bụi môi trường, (7) Mang khẩu trang thích hợp.
Sử dụng máy lọc không khí: Việc có máy lọc không khíđặt trong văn phòng làm việc hay sử dụng cho gia đình cũng là biện pháp giúp bảo vệ sức khỏe, loại bỏ bụi mịn, bụi siêu mịn đặc biệt khi gia đình đang có trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai, người cao tuổi, người đang mắc bệnh và điều trị, sinh sống tại các khu vực có mật độ xây dựng, ô nhiễm cao.
Ngoài ra bạn không nên ra ngoài khi tình hình ô nhiễm không khí ở nơi bạn sống đang ở mức cao. Việc ở ngoài trời vào những thời điểm này có thể làm tăng nguy cơ bệnh phổi, đau tim, bệnh hen và các vấn đề sức khỏe khác.
Một chế độ dinh dưỡng rau xanh, trái cây giàu vitamin A, vitamin C và beta-caroten (bơ, khoai lang, cà rốt, đu đủ, súp lơ xanh, gan động vật, cá, trứng, sữa…) giúp hình thành và duy trì lớp niêm mạc ở đường hô hấp và đường tiêu hóa, chống lại tổn thương tế bào, tăng cung cấp oxi cho tế bào và nhờ đó tăng cường hệ miễn dịch
Như vậy, với những tác động gây ảnh hưởng khôn lường đến sức khỏe con người (không chỉ với bản thân người hít phải bụi PM2.5 mà còn ở thế hệ tương lai), bụi siêu mịn PM2.5 là loại bụi nguy hiểm nhất thế giới, vừa có tác động tức thì ngắn hạn, vừa có tác động lâu dài.
Hiểu về những tác hại của loại bụi này nói riêng và nhiều khí thải gây ô nhiễm không khí nói chung, bạn hãy cùng gia đình trang bị những biện pháp nhằm bảo vệ mình và người thân tốt nhất có thể.
Nhập Khẩu 100%
Uy tín - Chất lượng
COD
Phạm vi Toàn quốc
Thanh Toán
Chuyển khoản, Visa, QR
Bảo Trì
Miễn phí Trọn đời
Bụi siêu mịn gây hại đến sức khỏe con người như thế nào?
Hiện nay, ô nhiễm không khí ngày càng nghiêm trọng xảy ra tại Việt Nam Đặc biệt là các thành phố lớn như Hà Nội, Hồ Chí Minh gây ra các bệnh lý nguy hiểm đến sức khỏe con người. Tuy nhiên, liệu rằng chúng ta đã biết rõ về nguyên nhân của các bệnh nguy hiểm đó. Nguyên nhân đó chính là các bụi mịn, bụi siêu mịn trong không khí. Vậy bụi mịn, bụi siêu mịn nguy hiểm như thế nào đối với sức khỏe con người và cách phòng tránh chúng ra sao?
1. Bụi siêu mịn PM 2.5 là gì?
PM2.5 được các chuyên gia đánh giá là loại bụi nguy hiểm nhất, về lâu dài có khả năng gây rất nhiều bệnh nguy hiểm như tim mạch, hen suyễn, tử vong sớm...
Bụi siêu mịn PM2.5 là các hạt bụi siêu nhỏ có đường kính 2,5 micromet hoặc nhỏ hơn mà mắt thường không thể nhìn thấy được.
Theo PGS.TS Nguyễn Đinh Tuấn, nguyên hiệu trưởng Đại học TN&MT TP. Hồ Chí Minh, PM còn gọi hạt bồ hóng trôi nổi trong không khí, có kích thước và mật độ được tính bằng đơn vị micromet (μm).
Loại bụi có đường kính 10 μm gọi là PM10 (bụi mịn) và nguy hiểm nhất là loại bụi siêu mịn PM 2.5. Loại bụi này có thể đi sâu vào phế nang gây viêm nhiễm đường hô hấp, tăng nguy cơ tử vong ở những người mắc các bệnh ung thư phổi, tim.
Như vậy, bụi siêu mịn PM là những hạt bụi có kích thước vô cùng nhỏ có trong không khí chỉ bằng 1/20 sợi tóc.
2. Bụi siêu mịn sinh ra từ đâu?
Một phần các hạt bụi mịn kích thước nhỏ này có thể sinh ra từ tự nhiên, nhưng đa phần là do hoạt động, sinh hoạt của con người. Trong tự nhiên, bụi không khí được tạo ra từ khói núi lửa, nạn cháy rừng, các cơn bão cát bụi, lốc xoáy, sản phẩm hay thải sinh vật như phấn hoa, bào tử nấm, nước thải côn trùng… Con người gây ô nhiễm bụi trong không khí qua việc đốt than củi, đốt nhiên liệu hóa thạch, bụi từ các công trình xây dựng, bụi đường phố, đốt rác thải, khói máy công nghiệp, phá rừng, hút thuốc…..
Bụi PM2.5 sinh ra từ quá trình tham gia giao thông, từ những phương tiện giao thông dùng dầu như xe tải, xe bus, các công trình xây dựng, từ các nhà máy công nghiệp, nhà máy điện, từ quá trình đốt gỗ, đốt rác …Có thể nói rằng đây là lí do chúng ta phải hít thở không khí đầy bụi PM2.5 mỗi ngày khi tham gia giao thông ở các thành phố lớn như Hà Nội và Hồ Chí Minh
3. Đường xâm nhập của bụi vào cơ thể như thế nào?
PM2.5 có kích thước nhỏ và tổng diện tích bề mặt lớn, chúng dễ hấp thụ các chất ô nhiễm trong không khí đưa vào cơ thể người, gây ra các bệnh nguy hiểm liên quan đến hô hấp và tuần hoàn.
Bụi mịn xâm nhập vào cơ thể cản trở quá trình hemoglobin kết hợp oxi, khiến cho tế bào bị thiếu oxi. Đây là căn nguyên gây ra kích ứng mắt, mũi, họng và phổi, ho, hắt hơi, chảy nước mũi, khó thở, viêm phế quản mạn tính, suy giảm chức năng phổi và làm nặng thêm tình trạng bệnh hen và bệnh tim.
Tất cả loại bụi lớn nhỏ đều có thể xâm nhập vào đường hô hấp khi con người hít thở vào. Nhưng mức độ xâm nhập khác nhau theo kích thước hạt bụi.
Các nhà khoa học cho biết, những chất dạng hạt có đường kính dưới 10µm có thể xâm nhập vào cơ thể người qua hoạt động hít thở.
Khi bụi siêu mịn PM10 xâm nhập vào cơ thể qua đường dẫn khí, chúng sẽ tích tụ trên phổi, gây tác hại rất lớn về lâu dài.
Riêng loại bụi PM2.5, chúng đặc biệt nguy hiểm khi có khả năng luồn lách vào các túi phổi và tĩnh mạch phổi, gây nên nhiều căn bệnh chết người.
Những hạt bụi lớn, đường kính trên 10 micromet, có thể dược chất nhầy, lông, tiêm mao của đường hô hấp trên bắt giữ và loại trừ ra qua hắt hơi, ho, xỉ mũi, khạc đàm nhầy….
Những hạt bụi trung bình phân tán trong môi trường làm việc, như mỏ khai thác than đá, khoáng sản, cát đá, xi măng, thạch miên amian, sợi bông… khi công nhân hít phải sẽ tiến sâu hơn và mắc kẹt vào các phế nang và đào thải ra khó, chậm, nên tích lũy lại gây các bệnh hô hấp gọi là bệnh bụi phổi (pneumoconiosis). Tùy theo loại bụi xâm nhập bệnh nhân sẽ bị các bệnh bụi phổi tương ứng: bụi phổi silic (silicosis), bụi phổi than đá (anthracosis, black lung disease), amiang (abetosis), bụi nhôm (aluminosis), bụi sợi vải (byssinosis, brown lung disease)…
4. Tác hại của bụi siêu mịn đối với sức khỏe con người?
Hầu hết các bệnh hô hấp đều bị tác động bởi không khí ô nhiễm. Theo thống kê của Bộ Y tế trong những năm gần đây (2016-2017-2018), tỷ lệ mắc các bệnh hô hấp cao nhất trên toàn quốc và nguyên nhân chủ yếu là do ô nhiễm không khí.
Tại nước ta, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) và hen phế quản là hai bệnh thường gặp nhất do tác động trực tiếp của không khí ô nhiễm. Ngoài ra, một số tác nhân có hại trong không khí cũng có thể gây ra các bệnh lý nhiễm trùng ở phổi, làm tái phát các đợt cấp, đợt nặng của bệnh.
Theo BS. Đặng Hùng Minh,Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai, thành phần nguy hiểm đầu tiên phải kể đến là các hạt bụi PM2.5, còn gọi là bụi siêu mịn hay bụi phân tử với kích thước siêu nhỏ có thể xâm nhập vào sâu trong phổi và gây bệnh ung thư phổi.( Nguồn: boneco)
Tác nhân tiếp theo là các loại hóa chất, thường gặp nhất là NO2. Khi NO2 được trộn với hơi nước sẽ tạo thành HNO3 - một chất gây hại cho phổi. Số người bị tử vong sớm mỗi năm do hai thủ phạm chính là PM 2.5 và NO2 ước tính lên đến hơn 2 triệu người. Ngoài ra, các khí CO, NO, lưu huỳnh, chì và các phần tử khói... cũng ảnh hưởng trực tiếp tới việc trao đổi khí trong phổi và sức khỏe tổng thể nếu hít phải.
- Hạt PM2.5 có thể xâm nhập vào tĩnh mạch phổi, túi phổi thông qua hoạt động hít thở. Khi loại bụi siêu vi này xâm nhập vào cơ thể, chúng có thể gây ảnh hưởng sức khỏe ngắn hạn và tức thì như: Gây kích ứng mắt, mũi, cổ họng, với các biểu hiện chảy nước mắt nước mũi, hắt hơi và ho.
- Khi hít phải bụi PM2.5 thường xuyên, chúng có thể làm giảm chức năng của phổi (làm thở nhanh, hụt hơi) và gây nên các bệnh như hen suyễn hoặc bệnh tim.
Các chuyên gia cho biết quá trình hô hấp là đưa oxi vào phổi. Tại phổi, oxi tiếp xúc với máu. Trong máu có chất hemoglobin, chất này kết hợp với oxi, mang oxi đến các tế bào. Bụi PM 2.5 cộng với khí CO hay SO2, NO2 nhiều, sẽ cản hemoglobin kết hợp oxi khiến tế bào thiếu oxi. Đây là căn nguyên gây ra kích ứng mắt, mũi, họng và phổi, ho, hắt hơi, chảy nước mũi, khó thở, viêm phế quản mạn tính, suy giảm chức năng phổi và làm nặng thêm tình trạng bệnh hen và bệnh tim.
Do hệ miễn dịch chưa phát triển đầy đủ, trẻ em chịu tác động nhiều nhất của ô nhiễm không khí. Cùng một nồng độ khí ô nhiễm hít phải, lượng chất trực tiếp đi vào cơ thể trẻ em có thể cao gấp 2 lần người lớn.
5. Phòng và chống bụi siêu mịn như thế nào?
Chất lượng không khí có thể cải thiện bằng nhiều cách khác nhau:
Giảm phát thải bụi như: (1) Kiểm soát bụi cho đường xá, xây dựng và bãi chôn lấp, (2) Che chắn sân vườn, bãi đất, công trình, (3) Giảm phát thải bụi từ bếp lò và lò sưởi, (4) Kiểm soát chất thải xăng dầu diesel từ các phương tiện cơ giới, (5) Kiểm soát các cơ sở nông, công nghiệp…
Ngăn ngừa tiếp xúc với bụi mịn bằng cách: (1) Hạn chế làm việc, đi lại ở ngoài trời những ngày không khí bụi, kém chất lượng, (2) Giảm sử dụng bếp lò và lò sưởi than đá, củi, (3) Không sử dụng máy móc, thiết bị sản sinh nhiều bụi bặm, (4) Chạy xe chậm trên những con đường cấp phối, chưa được thảm nhựa, (5) Tuân thủ các quy tắc vận hành, sử dụng máy móc phương tiện có khả năng gây bụi môi trường, (7) Mang khẩu trang thích hợp.
Sử dụng máy lọc không khí: Việc có máy lọc không khí đặt trong văn phòng làm việc hay sử dụng cho gia đình cũng là biện pháp giúp bảo vệ sức khỏe, loại bỏ bụi mịn, bụi siêu mịn đặc biệt khi gia đình đang có trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai, người cao tuổi, người đang mắc bệnh và điều trị, sinh sống tại các khu vực có mật độ xây dựng, ô nhiễm cao.
Ngoài ra bạn không nên ra ngoài khi tình hình ô nhiễm không khí ở nơi bạn sống đang ở mức cao. Việc ở ngoài trời vào những thời điểm này có thể làm tăng nguy cơ bệnh phổi, đau tim, bệnh hen và các vấn đề sức khỏe khác.
Một chế độ dinh dưỡng rau xanh, trái cây giàu vitamin A, vitamin C và beta-caroten (bơ, khoai lang, cà rốt, đu đủ, súp lơ xanh, gan động vật, cá, trứng, sữa…) giúp hình thành và duy trì lớp niêm mạc ở đường hô hấp và đường tiêu hóa, chống lại tổn thương tế bào, tăng cung cấp oxi cho tế bào và nhờ đó tăng cường hệ miễn dịch
Như vậy, với những tác động gây ảnh hưởng khôn lường đến sức khỏe con người (không chỉ với bản thân người hít phải bụi PM2.5 mà còn ở thế hệ tương lai), bụi siêu mịn PM2.5 là loại bụi nguy hiểm nhất thế giới, vừa có tác động tức thì ngắn hạn, vừa có tác động lâu dài.
Hiểu về những tác hại của loại bụi này nói riêng và nhiều khí thải gây ô nhiễm không khí nói chung, bạn hãy cùng gia đình trang bị những biện pháp nhằm bảo vệ mình và người thân tốt nhất có thể.
Tin liên quan
We accept
Chứng nhận & Giải thưởng
LIKE ĐỂ NHẬN KHUYẾN MẠI